Маконде (халық)

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Маконде
Вамаконде
Бүкіл халықтың саны

1,6 млн.

Ең көп таралған аймақтар
 Танзания

1,2 млн.

 Мозамбик

400 000

Тілдері

маконда тілі

Діні

суннизм, христиандық, дәстүрлі наным-сенімдер

Маконде — Танзанияның оңтүстік-шығысындағы және Мозамбиктің солтүстік-шығысындағы банту тобының халқы.[1] Танзаниядағы халық саны 1,2 млн. адам, Мозамбикте шамамен 400 мың адам (2009, бағалау).[2]

Тілі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Тілі - маконда тілі, банту тілдер отбасының шығыс тобына жатады.[3]

Діні

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Маконденің көпшілігінің діні - сунниттік ислам, айтарлықтай бөлігі христиандар дінін немесе дәстүрлі наным-сенімдерді ұстанады.[4]

Тарихы

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Маконде африкалық, араб және еуропалық құл саудагерлеріне сәтті қарсы тұрды. Олар 1920 жылдарға дейін отарлық тәуелділікке түспеді. Алайда 19 ғасырдың аяғында Танзанияның 19 тайпасының көсемдері Германиямен протекторат шартын жасады. Бірінші дүниежүзілік соғыс нәтижесінде ағылшындар Танганьика мен Занзибарда билікке ие болды.

1960 жылы Танзания Маконде ұйымдастырған революция нәтижесінде тәуелсіздік алды. Мозамбикте мадонда португалдық отаршылдық билігіне қарсы тұрудағы рөліне байланысты ел саясатындағы ықпал көзі болып қала береді.[5]

Кәсібі

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Дәстүрлі кәсібі – қолмен атқарылатын егіншілік (маниок, тәтті картоп, құмай, банан). Ағаштан ою (антропоморфтық бетперделер, ғұрыптық мүсіндер) дамыған. 1960 жылдары ерекше стиль (шетани) тарады. "Шетани" - Шығыс Африка мифологиясының рухы.[6]

Өмір салты

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Маконде дәстүрлі түрде матрилиналық қатынастар қоғамы болып табылады, онда балалар мен мұрагерлік мүлік әйелдер есебі бойынша өтеді. XX ғасырдың басына дейін инициациялар болды. Тістерді егеу, төменгі еріннің безендірілуі (пелеле) скарификациясымен сипатталады.

Дәстүрлі қоныстары шеңбер немесе түзу орналасқан. Тұрғын үйлері дөңгелек және төртбұрышты, төбесі шөппен немесе пальма жапырақтарымен жабылған. Астық қоймалары қадаларға салынған.[7]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. ↑ Энциклопедический справочник "Африка" МАКОНДЕ https://1659.slovaronline.com/2028-%D0%BC%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B5
  2. ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2166713
  3. ↑ Большая советская энциклопедия https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/105921/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B5
  4. ↑ Материал из Большого Справочника https://newstest.ru/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B5_(%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4)(қолжетпейтін сілтеме)
  5. ↑ Африканские стили Makonde [Танзания] https://afroart.ru/makonde.html
  6. ↑ Народы и культуры Маконде https://travel-journal.ru/ethno/40/952/(қолжетпейтін сілтеме)
  7. ↑ народы мира / Маконде http://www.etnolog.ru/people.php?id=MAKO
Бұл үлгіні қарау Бұл үлгіні талқылау Бұл үлгіні өңдеу
Африка халықтары
Бұл {{Әлем халықтары}} үлгісінің бір бөлігі
Ағаулар • Адангмелер • Акандар • Аквапимдер • Алжирлықтар • Алурлар • Амбунду • Амхаралар • Ангас • Ағылшын-африкалықтар • Ануак • Аргоббалар • Афарлар • Африканерлер • Ачемдер • Ачоли • Ашантилар • Багалар • Багирмилер • Баде • Бакве • Баланте • Бамбаралар • Бамилеке • Бамум • Бангилер • Банда • Банди • Бантулар • Баньяруанда • Барбалар • Бари (Африка) • Баса • Бассари • Басуто • Батеке • Бауле • Беджа • Бемба • Бена • Берберлер • Бете • Биафада • Бидього • Бини • Биралар • Биром • Биса • Боа • Бобо • Бозо • Боки • Болева • Бонго • Бони • Буби • Буллом • Бура • Бурун • Буса • Бушмендер • Ваи • Вала • Венда • Видекум • Волоф • Вуте • Га • Гандалар • Гбайя • Гбари • Гвере • Герелер • Гереро • Гимирра • Гишу • Гого • Гола • Гонга • Гонжа • Грустар • Гуан • Гураге • Гурма • Гусилер • Дагари • Даго • Дагомба • Дамара • Дан • Дасанеч • Джагга • Джанджэро • Джукун • Диалонке • Динка • Диола • Догон • Дуала • Дьюла • Загава • Занде • Зарамо • Зенага • Зұлыстар • Ибибио • Ивбиосакон • Игала • Игбира • Иболар • Иджо • Идома • Ила • Инеме • Ираку • Ирамба • Итсекири • Ишан • Йеен • Йорубалар • Кабилдер • Кабовердтер • Кабие • Каколе • Календжин • Камба • Камбари • Карамоджонг • Каре • Катаб • Кваву • Квени • Кемант • Кикуйю • Кинга • Кисси • Коалиб • Комолар • Конго • Конзо • Конкомба • Коно • Консо • Кордофан халықтары • Коса • Котоко • Кпелле • Креолдар • Кру • Куланго • Кунама • Куранко • Куриа • Кусаси • Кушиттер • Ланго • Ландума • Либериялықтар • Ливиялықтар • Лимба • Лоби • Лози • Лома • Лотуко • Луба • Лундалар • Луо • Лухья • Лучази • Луэна • Маба • Маврикийлер • Маврлар • Мака • Маконде • Макуа • Малагасийлер • Малинке • Мампрустар • Мандара • Манджак • Мандинго • Мано • Марги • Марокколықтар • Маса • Масаи • Матабеле • Мба • Мбете • Мбоши • Мбунда • Менде • Меру • Миджикенда • Моба • Монго • Моси • Мпонгве • Муби • Мумуйе • Мурле • Набдам • Налу • Нанкансе • Нанумба • Нгбанди • Нгонилер • Нгунди • Нзима • Нилоттар • Нубиялықтар • Нупе • Нуэр • Ньоро • Ньямвези • Ньянколе • Ньятуру • Овамбо • Овимбунду • Огонилар • Омето • Оромо • Педи • Пигмейлер • Пуну • Рега • Руанда • Рунди • Саката • Само • Сандаве • Сантомеліктер • Сара • Сахо • Свазилер • Сенуфо • Сере-мунду • Серер • Сидамо • Сисала • Собо • Сога • Сомалиліктер • Сомба • Сонгай • Сонинке • Суахили • Суба • Судандықтар • Сукума • Сусу • Таита • Талленси • Тем • Темне • Тенда • Тесо • Тетела • Тив • Тиграи • Тигре • Тикар • Торо • Тсаанги • Тсвана • Тсондар • Туарегтер • Тубулар • Тукулер • Тунистіктер • Туркана • Фанг • Фанти • Фернандино • Фипа • Фон • Фульбе • Фур • Ха • Хадза • Хасонке • Хаусалар • Хехе • Чамба • Чанга • Чига • Чокве • Шамбала • Шиллук • Шона • Эве • Экои • Этсако • Эфик • Якё • Яунде
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Маконде_(халық)&oldid=3375243» бетінен алынған